» وابستگی به خانواده

وابستگی به خانواده

رشد و بلوغ هر فردی، به گذر تدریجی و آرام از وابستگی به دیگران و رسیدن به اتکا به خود و فردیت خویشتن است، وقتی جامعه ای(مانند ایران) چنان پاشیده و درهم برهم است که نقش مادر و پشتیبانی فرد را نمی تواند ایفا کند، و فرد جامعه را مانند مادر خود نمی بیند، به این گرایش پیدا می کند که به مادر جسمانی و فیزیکی خود در کودکی بچسبد، و خود را تحت سلطه و راهنمایی هایی که از او بخاطر دارد، قرار دهد.

مطلب مرتبط چگونه می توانم هموگلوبین خود را سریع افزایش دهم؟

در داستان های اسطوره ای یونان باستان اورستس(Orestes)، پسر آگاممنون(Agamemnon) و کلوتایمنسترا(Clytemnestra) است. پس از آنکه پدرش آگاممنون به دست مادرش کشته شد، خواهرش الکترا(Electra) او را پنهان کرد و به جایی دیگر فرستاد تا کشته نشود. وقتی بزرگ شد، بازگشت و مادر و معشوقه اش را که در قتل پدرش نقش داشت، کشت. مدتها توسط الاهگان انتقام، تحت تعقیب بود تا آنکه در دادگاهی که به فرمان آپولون برگزار شد، محاکمه و تبرئه گشت. سپس به آرگوس بازگشت و به پادشاهی رسید.

سرگذشت اورستس بازگویی روشن و کوشش یک فرد برای رهایی از سلطه مادر است. وقتی پادشاه آگاممنون ارتش یونان را در جنگ تروا(Trojan War) رهبری می کرد، همسرش با پسر عمویش رابطه نامشروع برقرار کرده و آگاممنون را در بازگشت از جنگ می کشد و پسرش اورستس را تبعید می کند و دخترشان الکترا را بصورت خدمتکار نگه می دارد. وقتی اورستس بزرگ می شود به وطنش برمی گردد تا مادرش را که او را با شمشیر در جلوی خود می بیند سعی می کند خود را مظلوم و پدر او را مستحق کشته شدن قلمداد کند و می گوید: فرزندم من بدبخت بودم و از نفرین مادرت بترس. مادرش وقتی از این کار نتیجه نمی گیرد، اورستس را در آغوش می کشد و می بوسد و با این کار اورستس سست شده و شمشیر را می اندازد و می گوید: من سست و بی اراده و بی اثر شدم.

سستی و بی ارادگی این پسر در مقابله با مادرش، همان چیزی است که این روزها روان درمانگران در بسیاری از مردان جوان دیده و گزارش کرده اند، یعنی در کوشش برای رهایی از قید و بند مادر سلطه جو، خود را بی قدرت، منفعل و ناتوان دیده اند. وقتی اورستس می بیند که مادرش از سستی و بی ارادگی او سربازان را صدا می زند تا او را بگیرند، متوجه می شود که اظهار عشق و محبتش به او جز وسیله ای برای به بند کشیدن او نیست، آنگاه بر می خیزد، قدرت خود را باز می یابد و ضربه مرگ را بر مادرش فرود می آورد. سپس اورستس دیوانه می شود(روان پریش می شود) و دچار عذاب وجدان می شود.

این همان احساس گناهی است که افراد در راه رسیدن به استقلال روانی و بریدنِ بند ناف روانی از پدر و مادر، در خود احساس می کنند. او به معبد آپولو پناه می برد، و قرار است در دادگاه مهمی که آتنا قاضی آن است محاکمه شود و مساله ای که قضات باید درباره اش رای بدهند این است که: اگر کسی پدر و یا مادر زورگو و استثمار گر خود را بکشد، باید گناهکار شناخته شود یا نه؟

از آنجا که رای این دادگاه برای آینده بشریت بسیار مهم و سرنوشت ساز است، خدایان از کوه المپ(Olympus) فرود می آیند و در مناظره بین قضات شرکت می کنند. بعد از سخنرانی های زیاد، قضات رای می دهند اما آرا نصف به نصف است. به ناچار قرار می شود، آتنا که ایزد بانوی فضایل شهروندی، خرد و عدالت است رای نهایی را ابلاغ کند. او اعلام می دارد که: اگر قرار است نوع انسان پیشرفت و ترقی داشته باشد، باید از بند و زنجیر پدر و مادر زورگو و سلطه جو آزاد باشد، حتی اگر برای این آزادی پدر و مادر را بکشد. با این رای اورستس بخشیده و آزاد می شود.

این داستان ساده، گویای یکی از تقلاها و کوشش های هولناکی است که هر انسان ممکن است در زندگی داشته باشد. موضوع ظاهری آن کشتن یک مادر به دست پسر است، اما معنی واقعی آن تقلا و کوشش یک فرزند برای اثبات وجود خود برای خویشتن است، یعنی استقلال روانی.

مایه اصلی این داستان کوشش انسان علیه خودکامگی و قدرت هایی است که رشد و آزادی او را سرکوب و متوقف می کنند و در خانواده این قدرت بیشتر در پدر یا مادر متصور می شود.

فروید معتقد بود که این تضادها جهانی و بیشتر بین پدر و پسر است. پدر سعی می کند پسر را ناتوان و اخته (Castrate) کند و پسر مانند اُدیپ (Oedipus) سعی می کند با کشتن پدر به حق خودش برای زندگی برسد. حالا ما می دانیم که عقده اُدیپ جهان شمول نیست و بستگی به عوامل فرهنگی و تاریخی دارد. فروید در جامعه پدر سالار آلمان بزرگ شده بود. از اواسط سده بیستم شواهد بسیار، گویای آن است که در آمریکا شخص مقتدر، مادر خانواده است نه پدر و اسطوره اورستس بیان حال بیشتر آدم ها و مشکلی است که با آن دست به گریبانند.

منبع :

انسان درجستجوی خویشتن